مدرسه های ما نیازمند فرهنگ گفت و گو هستند

92

 

مهدی بهلولی،روزنامه آرمان،30 آذر 92

 آنچه بیش از هر چیز درباره ی سخنان حسن روحانی،رییس جمهوری محترم،در روز آغاز بازگشایی مدرسه ها به چشم می آید رویکرد نوینی است که ایشان به آموزش و پرورش دارد؛رویکردی که به ویژه در میان فرادستان سیاسی کشور تاکنون کمتر دیده شده است. البته اگر سخنان ایشان را در کنار سخنان پیش از انتخابات وی درباره ی آموزش و پرورش بگذاریم می توان با اطمینان بیشتری از "دیدگاه های نوین آموزشی رییس جمهور" سخن گفت؛چرا که روحانی در پیش از انتخابات هم در همین سپهر و گفتمان آموزشی،به آموزش و پرورش و شماری از مساله های پیرامون آن پرداخته بود. در سخنان روحانی،نشانه های بسیاری وجود دارد که نشان می دهند آموزش و پرورش شایسته به نزد ایشان،آموزشی است که شخص را شهروند آشنا به حقوق و وظایف مدنی خود،و اخلاق مدار بار می آورد. تآکیدی که ایشان بر گفت و گو،مطالعه ی کتاب و برگزاری نشست های گروهی گزارش کتاب،انتقاد،و گسترش توانایی نوشتن در میان دانش آموزان دارد گواه درستی این ارزیابی است. با این همه سخنان و پیشنهادهای ایشان،نیازمند این هستند که از زاویه های گوناگون آموزشی بررسی شوند. برای نمونه،پیشنهاد "زنگ گفت و گو"،که پیشنهادی کلی و درخور درنگ است اما جزییات آن روشن نیست.

 در آموزش،هم از آموزه ها و درون مایه های درسی سخن می رود و هم از فرآیندهای آموزشی. از زنگ گفت و گو آنچه بیشتر به ذهن می رسد تآکید بر روند و فرآیند گفت و گوست تا درون مایه گفت و گو. به دیگر سخن،در این زنگ،دانش آموز بیشتر با فرآیند گفت و گو آشنا می شود تا این که بخواهد با گفت و گو،آموزه ای آموزشی را فراگیرد. روشن است که گفت و گو در اینجا،گونه ای سخن گفتن هدفمند و با قانون و روش ویژه است که با دیگر گونه های سخن گفتن فرق دارد. شاید هم بتوان گفت "آموزه" ی ویژه ی زنگ گفت و گو،آشنایی با "فرآیند گفت و گو" است که اگر آشنایی با این فرآیند از سر تجربه ی خود دانش آموز رخ دهد و بدست آید،ماندگار و ژرف تر است. از این رو چه بسا بتوان گفت که نخستین خطری که "زنگ گفت و گو" را تهدید می کند تبدیل شدن آن به یک کتاب درسی است : "کتاب درسی گفت و گو" و سرنوشتی که به ناگزیر،انتظار آن را می کشد. سرنوشتی که پیش از این برخی کارشناسان آموزشی،درباره ی درس "تفکر و پژوهش" سال ششم دبستان به آن اشاره کردند- متآسفانه آنچه که در سال گذشته،از آموزش این درس شنیده شد تبدیل شدن این درس به کتابی با پرسش هایی با جاهای خالی است که دانش آموز بایستی با پاسخ های آموزگار آنها را پر کند! و باز هم درباره ی همین درس "تفکر و پژوهش" شنیده شد که برخی  آموزگاران به چشم زنگ جبرانی برای درس های دیگری همچون فارسی و ریاضی و علوم به آن می نگرند!

 پس درباره ی زنگ گفت و گو،یک پیشنهاد می تواند این باشد که کتابی برای این زنگ نوشته نشود و بگذاریم تا خود دانش آموزان به گفت و گو بپردازند و به شیوه های آن پی برند و آن را بیاموزند- گرچه می توان از آنها خواست که گفت و گوی هدفمند و راه و روش آن را نیز بررسی کنند.

 موضوع زنگ گفت و گو هم،می تواند درباره ی مدرسه و آنچه در آن می گذرد باشد،و یا درباره ی جامعه ای که دانش آموزان در آن زندگی می کنند و دشواری های اجتماعی و فرهنگی که با آن دست به گریبانند. زنگ گفت و گو افزون بر این که شیوه ی درست گفت و شنود هدفمند را به دانش آموزان می آموزاند می تواند از شکاف میان مدرسه و زندگی آنها نیز بکاهد. بگذارید در این باره به نکته ای اشاره کنم. در دنیای همبسته ی کنونی و به یمن فضای مجازی،می توان سخن و دیدگاه های دانش آموزان درباره ی مدرسه و مدیر و آموزگار را رساتر و روشن تر شنید. شوربختانه گاهی آنچنان فاصله ای دیده و شنیده می شود میان برداشت و شناخت دانش آموزان و آموزگاران از همدیگر که باور کردنی نیست. زنگ گفت و گو چه بسا بتواند برخی از این فاصله ها را نیز کمتر کند.   

 باری،این زنگ را می توان به آسانی در میان برنامه های آموزشی کنونی مدرسه ها نشاند- با کاهش ساعت شماری از درس های کنونی- اما "گفت و گو در مدرسه" نباید به زمان این درس محدود بماند؛مدرسه های ما به "فرهنگ گفت و گو" نیازمندند.  

http://www.armandaily.ir/Default.aspx?NPN_Id=489&pageno=5