محمد روزبهانی*
نزدیک به سه دهه از تصویب قانون مدارس و مراکز غیر دولتی به صورت موقت می گذرد .در این مدت بنابر دلایل سیاسی و غیر سیاسی قانون مدارس غیر دولتی بصورت دائم به تصویب نرسیده است. در حال حاضر بررسی لایحه ی تقدیمی دولت برای دائمی کردن قانون مدارس و مراکز غیر دولتی در مجلس شورای اسلامی در حال انجام است و امید است هر چه زودتر تر تصویب و با تایید شورای نگهبان شکل دائم به خود بگیرد. در لایحه تقدیمی دولت به مجلس شورای اسلامی اهداف تاسیس مدارس و مراکز غیر دولتی اینگونه اعلام شده است:مدارس غیردولتی به منظور اهداف خاصی تاسیس شده است.از جمله این اهداف می توان به موارد زیر اشاره کرد
1-صرفه جویی و کاهش تصدی گری دولت از طریق توسعه مشارکت عمومی
2-اصل ضرورت مشارکت بخش غیردولتی و ایجاد انگیزه به منظور ورود علاقمندان به امر تعلیم و تربیت
3-بهره‌مندی از خلاقیت‌ها و توانمندی افراد متعهد و علاقه‌مند در امر آموزش و پرورش
4-ایجاد رقابت هدفمند در جهت بالا بردن کیفیت آموزشی میان مدارس
5-خلق فرصت‌های برای مشارکت مردم در سرمایه گذاری در آموزش و پرورش
6-ایجاد فرصت‌های شغلی و بهره‌مندی از ظرفیت نیروهای آزاد تحصیل کرده جامعه
7-ایجاد رقابت سالم علمی و حق انتخاب به خانواده ها جهت تحصیل دانش آموزان
8-صرفه جویی و کاهش بار مالی دولت ازطریق مشارکت عمومی
با توجه به اهداف فوق که در مقدمه لایحه دولت به آنها اشاره شده است لزوم توجه بیشتر به این بخش مشخص می شود. برای پی بردن به جایگاه و اهمیت مدارس غیر دولتی در نظام آموزشی کشور ،ا اشاره ای به آمار مدارس غیر دولتی از نظر تعداد دانش اموز،کلاس درس،مدرسه،کارکنان، و فضای اموزشی می اندازیم تا روشن شود که چه میزان از بار تعلیم و تربیت و هزینه های آ در کشور به عهده مدارس غیر دولتی قرار دارد.
بر طبق آخرین آمار، حدود 10 درصد از کل دانش آموزان کشور که جمعیتی بالغ بر یک میلیون نفر را شامل می شود در مدارس غیر دولتی تحصیل می کنند. تعداد مدارس غیر دولتی کشور در حدود12 هزار مدرسه است و بطور میانگین در هر مدرسه نزدیک به100 دانش آموز به تحصیل اشتغال دارند. تعداد کلاس های درس مدارس غیر دولتی در کل کشور بیش از 100 هزار باب کلاس درس می باشد. بطور میانگین در هر کلاس 10 دانش آموز به تحصیل اشتغال دارند.کل فضای آموزشی مدارس غیر دولتی در حدود 5 میلیون متر مربع می باشد،این میزان از فضای آموزشی به طور کامل توسط بخش خصوصی و غیر دولتی تهیه شده است.تعداد شاغلین مدارس غیر دولتی اعم از معلمین و سایر کارکنان در حدود 120 هزارنفر می باشند. بنابر اظهار نظر مسولین وزارت آموزش و پرورش ،تعداد حقوق بگیران این وزارتخانه که در استخدام دولت اند یک میلیون نفر می باشند . یعنی در مدارس غیر دولتی به نسبت شاغلین بخش دولتی حدود 12 درصد نیروی شاغل وجود دارد. میتوان گفت بخش غیر دولتی در حدود 10 درصد بخش غیر دولتی ایجاد فرصت شغلی کرده است و این کمک بسیار زیادی به دولت است تا منابع حاصل از صرفه جویی از این جا را در مدارس دولتی هزینه نماید و باعث افزایش کیفیت بخش دولتی گردد.
به گفته مسئولین وزارت آموزش و پرورش سرانه هر دانش آموز در یک سال تحصیلی در حدود یک میلیون و هشتصد هزار تومان است. با توجه به میزان سرانه یک میلیون دانش آموزی که در بخش غیر دولتی تحصیل می کنند، دولت از فعالیت این بخش در مجموع نزدیک به 2000 میلیارد صرفه جویی دارد.بنار این دولت و همچنین جامعه از حضور بخش خصوصی و غیر دولتی در عرصه آموزش و پرورش منتفع می شوند.
از سوی دیگر بخش خصوصی با حضور در عرصه آموزش و پرورش توانسته است فضای آموزشی زیادی ایجاد کند تا در کنار فضاهای موجود بخش دولتی به دانش آموزان خدمات ارائه دهند. نزدیک به 12 هزار مدرسه توسط بخش خصوصی و غیر دولتی تاسیس و راه اندازی شده است .اگر بخش غیر دولتی در این عرصه نبود یعنی حدود 12 هزار مدرسه بخش غیر دولتی وجود نداشت و دولت می بایست حداقل 10 درصد فضای آموزشی جدید برای 10 درصد مجموع دانش آموزان کشور که در مدارس غیر دولتی با هزینه شخصی تحصیل می کنند صرف کند.با توجه به اینکه 12 هزار مدرسه ( 5 میلیون متر مربع فضای آموزشی) توسط سرمایه گذاران بخش غیر دولتی ایجاد شده است، در صورتی که بخش غیر دولتی این سرمایه گذاری را نداشت دولت مجبور بود 5 میلیون مترمربع به فضاهای آموزشی موجود بخش دولتی اضافه نماید تا بتواند به همه دانش آموزان خدمات ارائه دهد. اگر فرض کنیم همین الان همه مدارس غیر دولتی برچیده شوند، دولت برای دانش آموزانی که در این مدارس به تحصیل مشغولند چکار خواهد کرد؟ احتمالا دو راه بیشتر ندارد، یا اینکه این دانش آموزان را به مدارس دولتی بفرستد و تعداد دانش آموزان در هر کلاس درس را 10 درصد افزایش دهد که با عث افت کیفیت آموزشی بیشتر خواهد شد و یا اینکه سریع برای این تعداد دانش آموز مدرسه بسازد و معلم استخدام کند ،که با شرایط درآمدی دولت به نظر می رسد امکان پذیر نخواهد بود.حداقل در کوتاه مدت و میان مدت چاره ای جز حضور بخش غیر دولتی در عرصه آموزش نخواهد بود. هر چند که به نظر می رسد بودن بخش غیر دولتی در عرصه آموزش، نه تنها لازم است که حتی ضروری است و حتی اگر دولت بتواند امکانات آموزشی مطلوبی برای همه دانش آموزان فراهم کند،نباید از گسترش و توسعه بخش غیر دولتی جلوگیری نماید.
از نظر کمک به ایجاد اشتغال مدارس غیر دولتی جایگاه ویژه ای دارند. نزدیک به 200 هزار نفربه عنوان معلم و کادر اداری و خدماتی در مدارس غیر دولتی مشغول فعالیت هستند. این 200 هزار نفر به طور مستقیم فعال هستند و تعداد افراد بسیاری نیز به طور غیر مستقیم به مدارس غیر دولتی خدمات کاری ارائه می دهند. مدارس غیر دولتی بخشی از نیاز به اشتغال را در سطح کلان اقتصادی پوشش می دهد و از این بعد نیز می توان حضور مدارس غیر دولتی را کمکی به اقتصاد جامعه در نظر گرفت.
*جامعه شناس و مدیر مسئول سایت فانوس
محمد روزبهانی*
آموزش بلوغ جنسی و چگونگی برخورد نوجوانان با آن بسیار مسئله مهم و حساسی است. کودکانی که به سن نوجوانی وارد می شوند با دیدن تغییرات جسمی خود دچار سر در گمی می گردند و در اغلب موارد نیز خانواده ها به دلیل ناتوانی در آموزش درست مهارتهای برخورد با بلوغ جنسی درمانده می شوند. در برخی از خانواده ها حرف زدن از موضوع بلوغ جنسی توسط والدین با فرزندان به عنوان تابو به حساب می آید و فرزندان این خانواده ها از پدر و مادر خود هیچگونه کمکی دریافت نمی کنند. این گذر زمان و ارتباط با دوستان و رسانه هاست که نوجوانان را با این موضوع آشنا می کند، هر چند در اغلب موراد اطلاعات نادرستی به نوجوان منتقل می شود.
آموزش و پرورش در مدارس به صورت محدود به بخشی از آموزشهای بلوغ جنسی می پردازد اما بسیار مختصر است. خانواده ها و مدارس بهتر است با همکاری و مشارکت هم با آموزش مهارتهای مورد نیاز در زمینه بلوغ جنسی به نوجوانان برای عبور از این مقطع حساس زندگی به آنها کمک نمایند. آموزش و پرورش هم اکنون به طور مختصر و محدود این آموزشها را به دانش آموزان ارائه می دهد. طبق مقررات این آموزشها از دوره راهنمای به بعد می بایست انجام شود اما به تازه گی آموزش بلوغ جنسی برای دانش آموزان از کلاس ششم صورت می گیرد. مهناز احمدی مدیر کل دفتر امور زنان و خانواده وزارت آموزش و پرورش در همین رابطه می گوید : به دلیل بلوغ زودهنگام جنسی دختران آموزش‌هایی که پیش از این در دوره راهنمایی ارائه می‌شد به سال ششم ابتدایی انتقال یافته و مدرسه مکلف به ارائه آموزشها است.
این تغییرات زمان شروع آموزش بلوغ جنسی هر چند از نظر سنی با زمان شروع در دوره راهنمایی تفاوتی را نشان نمی دهد و دانش آموزان مشغول به تحصیل در کلاس ششم دوره ابتدایی با دانش آموزان اول دوره راهنمایی سابق از یک سن برخوردارند و همچنین مختص دختران است، اما نشان از این دارد که دفتر امور زنان و خانواده که متصدی بخشی از این آموزشهاست در مسیر درستی حرکت می کند .امید است که سایر بخشهای وزارت آموزش و پرورش به این مسئله و اهمیت روز افزون آن همانند دفتر امور زنان و خانواده توجه بیشتر ی داشته باشد ،هر چند تمایل به کاهش سن آموزشهای بلوغ جنسی در بین مسئولین آموزش و پرورش و همچنین متخصصین امر تعلیم و تربیت طرفدارانی داد. این آموزشها می بایست از سن پایین تر و به صورت مشخص و قابل درک برای کودکان ارائه و به آنها آموزش داده شود، تا آنها قبل از ورد به سن بلوغ و تغییرات جسمی ، توان برخورد با بحران بلوغ جنسی را داشته باشند.
*جامعه شناس و مدیر مسئول سایت فانوس