یاداشت های محمد روزبهانی
اجتماعی، فرهنگی،آموزشییاداشت های محمد روزبهانی
اجتماعی، فرهنگی،آموزشیایدز و آموزش پیشگیری از آن در مدرسه!
به گفته
کاربدستان بهداشتی،موجِ چهارمِ ایدز شتابان رو به سوی کشور نهاده است. کارشناسان این
موج ها را پیامد آمیزش های جنسی و اعتیاد می دانند که نسبت به گذشته شمار بیشتری از
بیماران را در بر می گیرد و برخلاف موج های پیشین،ویژگی هایی دارد که آن را گسترده
تر و نیازمند برنامه ریزهای ژرف تر و سنجیده تر می نماید. کارشناسان با نگرش علمی-
تجربی بیش از دو دهه در گیری با ایذر،یگانه روش مبارزه با این بیماری را بالا بردن
آگاهی شهروندان می دانند. آمارها نشان می دهند که 46/1 (چهل وشش و یک دهم) درصد از
بیماران در بازه سنی 25 تا 35 سال اند. با به حساب آوردن 5 تا 10 سال دوره نهفته بیماری،اهمیت
پیشگیری از راه آموزش و آگاه سازی نوجوانان 5 تا 14 سال را دو چندان می کند. آموزش
این گروه سنی،در خانواده و مدرسه انجام پذیر است. اما بیشتر خانواده ها،چندان با این
بیماری یا آشنا نیستند و یا آغاز گفتگو درباره راه های انتقال بیماری،آنها را به لکنت
زبان می اندازد. در بیشتر کشورهای پیشرفته،وظیفه آشناسازی نوجوانان با رفتار و بیماری
های آمیزشی بر عهده آموزش و پرورش است. زیرا بر این باورند که اگر این آشنایی در گروه
هم سالان و بدون پایش انجام پذیرد، کودکان را دچار گرفتاری های جسمی- روانی خواهد
نمود.
اما گفتگو درباره رشد جسمی- جنسی همواره چه برای برنامه ریزان و چه برای آموزگاران دشوار بوده است. این دشواری ها، سن نوآموزان، چگونگی طرح رفتارهای بلوغ در کلاس و هراس از آشنایی زودهنگام آنها را در بر می گیرد. بخشی از این ترس به واکنش پدر و مادرها بر می گردد. همه می دانیم که سن آشنایی بیشتر نوجوانان با رفتارهای آمیزشی،نخستین سال های دوره راهنمایی و چه بسا زودتر است. تاکنون در آموزش وپرورش برنامه ای فراگیر برای آشنایی نوجوانان با بیماری وجود نداشته و تنها به چسباندن چند بروشور و نمایه دیواری بسنده شده است.
اما به تازگی محمد چینیان مدیرکل دفتر سلامت وزارت آموزش و پرورش می گوید: "برای آموزش‌های پیشگیری از ایدز،آموزش و پرورش علاوه بر تدوین جزوه‌های تخصصی برای دانش‌آموزان،آموزش انواع بیماری‌های واگیردار را وارد کتاب‌های درسی کرده است. نگاه آموزش و پرورش مبتنی بر آموزش و پیشگیری است،به همین دلیل در تعامل با وزارت بهداشت تلاش کرده‌ایم از طریق تدوین بروشور و توزیع آن بین دانش‌آموزان مقطع متوسطه آنها را با این بیماری و سایر بیماری‌های واگیردار و راه‌های پیشگیری از آن آشنا کنیم. آموزش‌هایی که از طریق معلم به دانش‌آموز منتقل می‌شود تاثیرگذارتر از آموزش‌های دیگر است. آموزش‌های مربوط به بیماری‌های واگیردار به‌ویژه ایدزعلاوه بر بروشور در کتاب‌های درسی آورده شده است، حتی در کتاب‌های درسی به دانش آموز آموزش داده می‌شود که یکی از راه‌های انتقال ایدز روابط پرخطر است که این همه حاکی از آن است که آموزش و پرورش آمادگی کامل برای آموزش روش‌های پیشگیری از این بیماری را دارد." (روزنامه آرمان 29 بهمن 92)
شنیدن این سخنان از زبانِ یک کاربدستِ آموزشی بسیار امید بخش و شادی آور است. اما دشواری ها بیش از خبرهای خوشی ست که مدیر کل می گویند. کتاب درسی مورد اشاره ایشان"علوم زیستی و بهداشت"سال نخست دبیرستان- دور دوم - است. فصل پایانی این کتاب با عنوان سلامتی و بیماری به برخی از بیماری های ویروسی، واگیردار یا اجتماعی پرداخته است. این فصل نزدیک بیست صفحه است. بخش "ایدز" آن دارای شش عنوان بنام های ایدز،ایدز و HIV ، نشانه های ایدز،تشخیص HIV،راه های ورودی ویروس ایدز به بدن و درمان ایدز می باشد که 5 صفحه از را در بر می گیرد. شوربختانه نخستین ضربه به آموزش برای مبارزه با ایدز در آغازِ این بخش آورده شده است. بخش با جمله " طرح سؤال از مبحث ایدز در آزمون های پایانی مجاز نیست! نگارنده به عنوان یک آموزگار می داند که آوردن این جمله در آغاز یک عنوان درسی چه معنایی دارد. این جمله انگیزه ی یادگیری در دانش آموزان برای آموختن درونمایه های آن را از میان برده و آموزش دهند را از شرِ آموزش یک بحث دردسر آور،آسوده می کند. اما چیزی که بر نگرانی از بی اثری این بخش دامن می زند آن است که در آن هیچ اشاره ای به راه های پیشگیری از ایدز نکرده است. آشنایی با ویروس ایدز و راه های آلودگی به آن و ... بسیار پسندیده پذیرفتنی است اما تاهنگامی که راه های پیشگیری از آن بیان نشده باشد دانش آموزان – شهروندان آینده – بهره ای از آن نبرده و نمی برند. از دیگر دشواره های برنامه های آشنایی دانش آموزان با ایدز،روش آموزش آنهاست. آموزش های بهداشتی،رفتاری،اخلاقی و اجتماعی،روش های آموزش سنتی را برنمی تابند. این که آموزگار جلو کلاس بنشین یا راه برود و دانش آموزان مانند تندیس هایی زنده،چشم به دهان او بدوزند و بیاموزند،سال هاست که از ساختارهای آموزشی پیشرفته کنار گذاشته شده اند. به ویژه آن که با این روش بخواهیم یکی از دشواری های جهان کنونی را به دانش آموزان بیاموزانیم. این آموزش ها نیازمند کلاس های حلقه ای،گفتگوی آزاد،انشاء،پژوهش دانش آموزی و ارائه آن به دیگر دانش آموزان و نمایشنامه و بازی .... است. بی گمان کلاس های شلوغ و آشفته با دانش آموزان گریزان از آموزش و با انگیزه فراوان برای شنیدن "رازهای مگو" از دهان آموزگار و ... نمی تواند آموزشی کارا را در پی داشته باشد.
آموزش و پرورش در یک همراهی جهانی باید روش های آشنایی با رشد جسمی- جنسی و پیشگیری از ایدز را در برنامه های درسی خود گنجانده و برای آن کتاب و زنگ ویژه ای در هفته پیش بینی نماید. کلاس های آشنایی آموزگاران با این بیماری را برگزار و چگونگی آموزشِ پیشگیری از آن را به آنها بیاموزاند. همچنین دانش آموزانی را آموزش داده تا بتوانند این درونمایه را به روش های گوناگون مانند سخنرانی، نمایش، بازی و ... به دوستان خویش آموزش دهند. انجام کارهایی مانند گسترش طرح های سازمانی و ساختاری - مانند یک معاونت برای پیشگیری از این بیماری،فراهم کردن زمینه مورد نیاز برای آموزشِ پدرومادرها و توجیه آنها بخاطر آموزش مسائل جنسی به فرزندانشان و آشنایی آنها با رشد روحی و جسمی فرزندان خود،آگاهی از روش های پیشگیری و درمان و همچنین برخورد با بیماران،درگیر نمودن دانش آموزان با راه های کامجویی دیگر مانند ورزش و هنرهایی مانند موسیقی و نمایش و... می تواند در این زمینه سودمند افتد.
باشد که سامانه آموزشی با بکارگیری روش های تجربه شده دانش مدار و با هماهنگی وزارت بهداشت و سازمان های جهانی- که در مهار موج نخست و دوم ایدز کامیاب بوده اند- از گسترش بیشتر این بیماری جلوگیری نمایند.
