کنکاشی در وضعیت نظام آموزشی ایران -1

محمد روزبهانی
عضو شورای نویسندگان سخن معلم

هر نظام آموزشی برای خود اهدافی تعریف می کند. این اهداف به ابعاد متفاوتی تقسیم می شوند. از جمله رشد شخصی و آگاهی ازخود، روابط انسانی، هدف های اقتصادی و اهداف مربوط به مسئولیت های مدنی و اجتماعی. در این یاداشت به وضعیت نظام آموزشی ایران در رابطه با رشد شخصی و اگاهی از خود، پرداخته می شود و تنها به طرح چندین سوال در این رابطه می پردازیم. البته هدف از طرح این سوالات،حساس شدن بیشتر در مورد موضوع است.

سوال اصلی این است : آیا نظام آموزشی توانسته است دانش آموزان را در راستای این اهداف(رشد شخصی و آگاهی از خود) آموزش دهد؟ 
ابتدا بهتر است منظورم را از رشد شخصی و آگاهی از خود روشن تر بیان کنم . منظور از رشد شخصی و آگاهی از خود، این مفاهیم و شاخص ها می باشد: ذهن پژوهنده، سخن گفتن، خواندن و نوشتن، حساب کردن، دیدن و شنیدن، اطلاعات بهداشتی، عادت های بهداشتی،بهداشت عمومی،تفریح، علاقه های معقول، منش و شخصیت. برای فهم بهتر موضوع بهتر است سوال هایمان را کمی جزئی تر و ملموس تر بیان کنیم، آن وقت بهتر و راحت تر می توان به آنها پاسخ داد ؛ مثلا وضعیت دانش آموزان ما از نظر ذهن پژوهنده به چه صورت است؟ وضعیت دانش آموزان در توانایی سخن گفتن منطقی چگونه است؟ آیا ما توانسته ایم دانش آموزان را طوری آموزش بدهیم که بتوانند به راحتی در یک بحث دو طرفه با دیگران حرف بزنند و منظور خود را به درستی به دیگران انتقال دهند و یا می توانند به جای عصبی شدن و توهین به دیگری از اصول منطقی سخن گفتن پیروی نمایند؟

آیا نظام آموزش و پرورش توانسته است در زمینه ی خواندن و نوشتن فارسی دانش آموزان را خوب آموزش دهد؟ آیا دانش آموزان ما از نظر خواندن و نوشتن فارسی در حد قابل قبولی هستند ؟ آیا می توانند حساب و کتاب را به درستی یاد گرفته و انجام  دهند؟ آیا اطلاعات بهداشتی کافی و مورد نیاز را یاد گرفته اند و دارند ؟ آیا رفتارها و عادات بهداشتی منظم و سالمی دارند ؟ آیا هنجارهای بهداشت عمومی را در مدرسه و خانه رعایت می کنند؟ آیا یاد گرفته اند چگونه تفریح کنند؟ آیا می دانند علاقه هایشان را بشناسند و علاقه ی معقول را برگزینند؟ آیا به طور کلی منش و شخصیت مورد نیاز و پسند جامعه را پیدا نموده اند ؟

خیلی ساده فقط با طرح این سوالات می توان به جواب هایی رسید که وضعیت موجود را خیلی امیدوارکننده نشان نمی دهد!

به نظر می رسد جواب به بیشتر این سوالات منفی است! اگر بپذیریم که وضعیت موجود نظام آموزشی در رسیدن به اهداف فوق مناسب نیست ،آن وقت این پرسش ها مطرح می شود، چرا نظام آموزشی کشور نتوانسته است به اهدافش جامعه ی عمل بپوشاند؟ چه کسی و یا چه کسانی مقصر وضعیت موجود هستند؟ چرا این وضعیت به وجود آمده است؟ نظام آموزشی چه میزان در این مشکل مقصر است؟ خانواده ها به تنهایی و سایر نهادها و رسانه ها چگونه عمل نموده اند؟ چگونه باید از این وضعیت بیرون رفت و به سمت وضعیت مطلوب حرکت کرد؟

در بخش های بعدی این یاداشت سعی می شود به هر کدام از این سوالات پرداخته شود.

منبع:سخن معلم