رابطه ی نظام آموزشی و آسیبهای اجتماعی

محمد روزبهانی

منبع:نشریه نگاه-شماره516-نیمه اول آبانماه93-صفحه3

_{^{هر روز در مسیر محل کار تا خانه ، با صحنه هایی روبرو می شوم که بسیار ناراحت کننده است. سر چهار راهها کودکانی را می بینم که  دستفروشی می کنند   و به هر صورت می خواهند جنسشان را بفروشند. این کودکان که به کودکان کار معروف شده اند همه در سن تحصیل قرار . شاید هم بسیاری از آنها به مدرسه نمی روند. کمی آنطرف  تر فرد معتادی را می بینم که تا کمر در سطل آشغال فرو رفته و به دنبال تکه زباله ای است که بشود فروخت  و با پول آن  مواد تهیه وچند ساعتی زندگی  را  بیشتر تحمل کند. روزنامه و سایت ها را نگاه می کنم، پر است از اخبار ناراحت کننده از مشکلات و مسائل اجتماعی، از خودکشی گرفته تا قتل ، دزدی ، تجاوز جنسی و ...!}} 

_{^{این پدید ها در سطح شهرهای بزرگ و کوچک  به قدری زیاد شده اند که هر کسی هم که در باره ی  مسائل اجتماعی  تخصص و مطاله ای نداشته باشد به راحتی می تواند آنها را تشخیص دهد، چه رسد به  جامعه شناسان و متخصصین امور اجتماعی! این پدید های اجتماعی تا زمانی که فراگیر نشده اند ،برای نظام اجتماعی و عناصر تشکیل دهنده ی آن تهدید  به حساب نمی آیند و  به عنوان یک مسئله و آسیب اجتماعی مطرح نیستند. موضوع و مشکل از زمانی مطرح می شود که این پدیده  ها و  نا هنجاریهای اجتماعی گسترش پیدا می کنند، آن وقت است که باید فکری برایشان کرد. امروزه این ناهنجاریها از جمله اعتیاد،کودکان کار و غیره  تهدیدی جدی برای زندگی اجتماعی است. سوال این است که کدام نهادها در کاهش یا افزایش آسیبهای نظام اجتماعی نقش دارند؟  و  پیشگیری از این  آسیبها چه راهکارهایی را می طلبد و به عهده ی کدام نهادها است؟}} 

کنکاشی در وضعیت نظام آموزشی ایران -1

محمد روزبهانی
عضو شورای نویسندگان سخن معلم

هر نظام آموزشی برای خود اهدافی تعریف می کند. این اهداف به ابعاد متفاوتی تقسیم می شوند. از جمله رشد شخصی و آگاهی ازخود، روابط انسانی، هدف های اقتصادی و اهداف مربوط به مسئولیت های مدنی و اجتماعی. در این یاداشت به وضعیت نظام آموزشی ایران در رابطه با رشد شخصی و اگاهی از خود، پرداخته می شود و تنها به طرح چندین سوال در این رابطه می پردازیم. البته هدف از طرح این سوالات،حساس شدن بیشتر در مورد موضوع است.

سوال اصلی این است : آیا نظام آموزشی توانسته است دانش آموزان را در راستای این اهداف(رشد شخصی و آگاهی از خود) آموزش دهد؟ 
ابتدا بهتر است منظورم را از رشد شخصی و آگاهی از خود روشن تر بیان کنم . منظور از رشد شخصی و آگاهی از خود، این مفاهیم و شاخص ها می باشد: ذهن پژوهنده، سخن گفتن، خواندن و نوشتن، حساب کردن، دیدن و شنیدن، اطلاعات بهداشتی، عادت های بهداشتی،بهداشت عمومی،تفریح، علاقه های معقول، منش و شخصیت. برای فهم بهتر موضوع بهتر است سوال هایمان را کمی جزئی تر و ملموس تر بیان کنیم، آن وقت بهتر و راحت تر می توان به آنها پاسخ داد ؛ مثلا وضعیت دانش آموزان ما از نظر ذهن پژوهنده به چه صورت است؟ وضعیت دانش آموزان در توانایی سخن گفتن منطقی چگونه است؟ آیا ما توانسته ایم دانش آموزان را طوری آموزش بدهیم که بتوانند به راحتی در یک بحث دو طرفه با دیگران حرف بزنند و منظور خود را به درستی به دیگران انتقال دهند و یا می توانند به جای عصبی شدن و توهین به دیگری از اصول منطقی سخن گفتن پیروی نمایند؟

آیا نظام آموزش و پرورش توانسته است در زمینه ی خواندن و نوشتن فارسی دانش آموزان را خوب آموزش دهد؟ آیا دانش آموزان ما از نظر خواندن و نوشتن فارسی در حد قابل قبولی هستند ؟ آیا می توانند حساب و کتاب را به درستی یاد گرفته و انجام  دهند؟ آیا اطلاعات بهداشتی کافی و مورد نیاز را یاد گرفته اند و دارند ؟ آیا رفتارها و عادات بهداشتی منظم و سالمی دارند ؟ آیا هنجارهای بهداشت عمومی را در مدرسه و خانه رعایت می کنند؟ آیا یاد گرفته اند چگونه تفریح کنند؟ آیا می دانند علاقه هایشان را بشناسند و علاقه ی معقول را برگزینند؟ آیا به طور کلی منش و شخصیت مورد نیاز و پسند جامعه را پیدا نموده اند ؟

خیلی ساده فقط با طرح این سوالات می توان به جواب هایی رسید که وضعیت موجود را خیلی امیدوارکننده نشان نمی دهد!

به نظر می رسد جواب به بیشتر این سوالات منفی است! اگر بپذیریم که وضعیت موجود نظام آموزشی در رسیدن به اهداف فوق مناسب نیست ،آن وقت این پرسش ها مطرح می شود، چرا نظام آموزشی کشور نتوانسته است به اهدافش جامعه ی عمل بپوشاند؟ چه کسی و یا چه کسانی مقصر وضعیت موجود هستند؟ چرا این وضعیت به وجود آمده است؟ نظام آموزشی چه میزان در این مشکل مقصر است؟ خانواده ها به تنهایی و سایر نهادها و رسانه ها چگونه عمل نموده اند؟ چگونه باید از این وضعیت بیرون رفت و به سمت وضعیت مطلوب حرکت کرد؟

در بخش های بعدی این یاداشت سعی می شود به هر کدام از این سوالات پرداخته شود.

منبع:سخن معلم